Zasady rozeznania duchowego

Umiejętność odróżniania bożych charyzmatów od naturalnych uzdolnień lub wpływów złego ducha. Przez rozeznawanie rozumiemy bądź rozpoznawanie wartości proroctw, bądź rozpoznawanie działania duchów w człowieku.

Jednemu dany jest przez Ducha dar mądrości słowa, drugiemu umiejętność poznawania według tego samego Ducha, innemu jeszcze dar wiary w tymże Duchu, innemu łaska uzdrawiania w jednym Duchu, innemu dar czynienia cudów, innemu proroctwo, innemu rozpoznawanie duchów, innemu dar języków i wreszcie innemu łaska tłumaczenia języków.(BT 1 Kor 12:8-10)

Reguły rozeznawania duchów

Św. Jan
Po tym poznajecie Ducha Bożego: każdy duch, który uznaje, że Jezus Chrystus przyszedł w ciele, jest z Boga. Każdy zaś duch, który nie uznaje Jezusa, nie jest z Boga (BT 1 Jn 4:2-3)

Św. Paweł

Nikt, pozostając pod natchnieniem Ducha Bożego, nie może mówić: Niech Jezus będzie przeklęty! Nikt też nie może powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: Panem jest Jezus. (BT 1 Kor 12:3)

Nurt społeczny

Rozeznawanie dotyczy dwóch aspektów. Społecznie związane jest z odczytywaniem treści znaków i proroctw, indywidualnie z tym co się dzieje w człowieku. Ten pierwszy nurt zyskał zestaw reguł, których używa się przy ocenie prawdziwości objawień. --> Objawienia

Nurt indywidualny

Nurt związany z indywidualnym rozwojem człowieka został rozwinięty za sprawą monastycyzmu. Pierwsze obszerne opisy pochodzą z opracowania św. Atanazego na temat pierwszego pustelnika - św. Antoniego i jego zmagań w życiu wewnętrznym. Są tam zestawy taktyk złych duchów i sposoby rozeznawania. Kolejna faza nurtu indywidualnego związana jest z przełomem XIV i XV wieku, kiedy pojawiły się grupy głoszące Nową Erę Ducha Świętego. Pomocą w rozeznawaniu owych zagrożeń są pisma Katarzyny ze Sieny, Eckharta, Taulera, Suzona czy pismo anonimowego autora pt.: "Obłok niewiedzy" oraz inne pismo tegoż autora w kwestii rozeznania duchów działających w człowieku.

Ignacy Loyola

Reguły rozeznawania duchów św. Ignacego dotyczą rozeznawania działania ducha w człowieku.

Będącym w grzechu zły duch podpowiada przyjemności dobry duch kłuje sumienie.

Starających się być dobrym zły duch kłuje, argumentuje, podsuwa fałszywe racje, dobry duch daje odwagę, łzy, radość.

Należy zwracać uwagę na przebieg myśli, aby każda jej faza, a w szczególności koniec, owocował dobrem, a nie niepokojem, zdradą, grzechem.

Dobry duch daje pocieszenie duchowe - będące uczuciem, że wszystko robi się dla Stwórcy i w Jego imieniu. W tym okresie należy już w pokorze przygotowywać się na okres strapienia.

Zły duch daje strapienie duchowe - będące żalem odrywania się od rzeczy ziemskich - wywołuje to lenistwo, opieszałość, smutek. Gdy zauważy się strapienie duchowe należy starać się nie czynić żadnych zmian w działaniu. Można natomiast zmieniać siebie przez praktyki pobożne. Pomocna jest świadomość, że Pan dopuszcza do nas złego ducha ku jeszcze większemu wyćwiczeniu się.

Zły duch, gdy się stanowczo dąży ku dobremu, ucieka, gdy zaś ma wątpliwości atakuje z ogromną siłą.

Złemu duchowi bardzo się nie podoba, gdy wyjawia się działania, które podejmuje w człowieku, bo wie, że już sprawy do końca nie doprowadzi.

Zły duch atakuje od strony najsłabszej

Duchy wchodząc do duszy czynią "hałas" jeśli dusza nastawiona jest przeciwnie. Anioły wchodzą do duszy złej, złe duchy wchodząc do duszy dobrej.

Dobry duch daje duszy radość. Bóg daje radość nawet bez żadnych uprzednich powodów. Tylko Bóg może tak czynić.

Pocieszenie wynikające z jakiegoś faktu pochodzi od dobrego ducha o ile prowadzi ku dobru. Może pochodzić też od złego ducha ale wtedy prowadzi ku złu.

W czasie bezpośrednio po pocieszeniu bez przyczyny należy bardzo uważać na podszepty złego ducha. 

Niebezpieczeństwa

Grzech nieodpuszczalny

Z chęcią rozeznania ducha wiąże się niebezpieczeństwo chęci podważenia faktu działania Ducha Bożego. Wątpliwość jaką mieli faryzeusze, którzy nie chcieli uznać, że Jezus pochodzi od Boga, została przez Jezusa określona jako grzech przeciw Duchowi Świętemu. Często owa niechęć przykrywana jest postawą rzekomej chęci właściwego rozeznania. Taki trwający grzech nie może być odpuszczony z samej swej natury. Uniemożliwia bowiem przyjęcie duszy rzeczywistości Bożej, bez czego człowiek sam oddziela się od Boga, co jest faktycznym stanem piekła.

Narzucanie

Chęć usilnego rozeznawania duchów może wiązać się z pragnieniem narzucania postaw sumienia, brakiem delikatności, niezdrową chęcią kontroli czyjegoś sumienia lub też nakazem upubliczniania swoich wewnętrznych, intymnych przeżyć duchowych w celu wspólnotowej weryfikacji i manifestacji pokory. Takie postawy pojawiają się czasem np. we wspólnotach neokatechumenalnych.